Δημοτική Ενότητα Μητρόπολης
Η Δημοτική Ενότητα Μητρόπολης βρίσκεται στα κεντρικό τμήμα του νομού, νοτιοδυτικά της πόλης της Καρδίτσας. Συστάθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1999 και συνορεύει ανατολικά με τον Δήμο Καρδίτσας, δυτικά με τον πρώην Δήμο Πλαστήρα, βόρεια με τον πρώην Δήμο Ιθώμης και νότια με την Δημοτική Ενότητα Ιτάμου. Οι τοπικές κοινότητες της Μητρόπολης, του Γεωργικού, της Κρύας Βρύσης, του Ξυνονερίου και του Φράγκου βρίσκονται εξ ολοκλήρου στην πεδινή ζώνη. Στην ορεινή ζώνη, μέρος της οροσειράς της Πίνδου, υπάγονται οι τοπικές κοινότητες του Αγίου Γεωργίου και της Πορτίτσας. Η Δημοτική Ενότητα Μητρόπολης χαρακτηρίζεται, έτσι, ημιορεινός, με έντονο τον γεωργοκτηνοτροφικό χαρακτήρα. Παράγεται βαμβάκι, καπνός, σταφύλια, κρασί, τσίπουρο και κηπευτικά, ενώ οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της περιοχής εφοδιάζουν τον Νομό Καρδίτσας με γαλακτοκομικά προϊόντα και κυρίως με ντόπια κρέατα ελεγμένης ποιότητας. Ταυτόχρονα, μικρό μέρος της τοπικής οικονομίας βασίζεται στη μεταποίηση, υπό τη μορφή μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων, ενώ κάποιοι κάτοικοι απασχολούνται στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών και του εμπορίου (λιανικό εμπόριο, οικοδομικές δραστηριότητες και εστίαση). Ο πληθυσμός ανέρχεται στους 4.573 μόνιμους κατοίκους και η συνολική έκταση της Δημοτικής Ενότητας καλύπτει 57.894 στρέμματα.
Η περιοχή, και ειδικότερα η έδρα της Δημοτικής Ενότητας, η Μητρόπολη, έχει κατοικηθεί από την αρχαιότητα. Είναι χτισμένη στην είσοδο της αρχαίας διάβασης που οδηγούσε από την πεδιάδα της Δυτικής Θεσσαλίας προς το οροπέδιο της Νεβρόπολης (σημερινή Λίμνη Πλαστήρα) και τη νότια Πίνδο. Στη θέση του σημερινού ομώνυμου χωριού κατά την αρχαιότητα υπήρξε η «Πόλις των Μητροπολιτών», η οποία χρονολογείται κατά προσέγγιση από το 500 π.Χ. Ο οικισμός της Μητρόπολης έχει αναγνωριστεί ως αρχαιολογικός χώρος από το 1964 με υπουργική απόφαση, καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη, ανάμεσα σε άλλα ευρήματα, έφερε στο φως δυο ρωμαϊκά λουτρά -σε ένα εκ των οποίων υπάρχει ψηφιδωτό που απεικονίζει την αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία- και οικιστικά λείψανα από την Κλασική και τη Ρωμαϊκή εποχή. Εικάζεται βάσιμα πως η Μητρόπολη υπήρξε κέντρο αγγειοπλαστικής κατά την αρχαιότητα, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τους πολλούς κεραμικούς κλιβάνους που βρέθηκαν μέσα στον ιστό του αρχαίου οικισμού. Ένας από αυτούς τους κλιβάνους, που αποκαλύφθηκε από την ΙΓ’ Ε.Π.Κ.Α., έχει μεταφερθεί στην κεντρική πλατεία του οικισμού, με στόχο την ανάδειξή του.
Η πόλη φαίνεται πως απέκτησε μεγάλη ισχύ στο τέλος του 3ου και στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ., ενώ κυριεύτηκε από τον Φλαμίνιο το 198 π.Χ. Στο έργο του Προκοπίου Περι κτισμάτων αναφέρεται η ανακαίνιση των τειχών της πόλης από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Η ονομασία ΓΙαλιόκαστρο είχε δοθεί στον οικισμό το 1420 από τους Τούρκους, που κατέλαβαν τότε την Μητρόπολη και γκρέμισαν τα τείχη της αρχαίας πόλης. Το όνομα Μητρόπολη υιοθετήθηκε τελικά εκ νέου το 1881 με την απελευθέρωση. Αξίζει να σημειώσουμε πως στην κεντρική πλατεία κάτω από τον ναό του Αγίου Γεωργίου, υπάρχει στοά, που σύμφωνα με την παράδοση οδηγούσε έξω από τον οικισμό, στη θέση Λιανοκόκκαλα, όπου και ανακαλύφθηκε ο αρχαϊκός περίπτερος δωρικός ναός του Απόλλωνα.
Η αρχιτεκτονική και η ρυμοτομία της σημερινής Μητρόπολης (2.000 κάτοικοι) χαρακτηρίζονται από διάσπαρτες οικίες μέσα στους δρόμους του χωριού, που διατηρούν ακόμη παραδοσιακά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και τεχνοτροπίες (πλινθόκτιστα ή πέτρινα χτισμένα από πέτρα του ποταμού, με ξυλοδεσιές, ξύλινα χαγιάτια και σε μερικά σημεία βαμμένα με το χαρακτηριστικό έντονο λουλακί χρώμα).
Με την αναδιάρθρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της χώρας μας με το πρόγραμμα «Καλλικράτης», ο πρώην Δήμος Μητρόπολης καταργείται, καθώς εντάσσεται πλέον στον διευρυμένο μητροπολιτικό Δήμο Καρδίτσας, όπως και οι καποδιστριακοί δήμοι Κάμπου, Ιτάμου και Καλλιφωνίου.
Πηγές:
1. ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας, Καρδίτσα 2007
2. Όψεις της Ιστορίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού Καρδίτσας, Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Καρδίτσας
3. Τουριστικός Οδηγός νομού Καρδίτσας, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας, Καρδίτσα 2010