Κ. Παπαλός: Στόχος μας να γίνει θεσμός στην Καρδίτσα ο Μαθητικός Λογοτεχνικός Διαγωνισμός.
Δώδεκα μαθήτριες από Γυμνάσια και Λύκεια του Νομού μας οι νικήτριες που διάβασαν και απήγγειλαν τις λογοτεχνικές και ποιητικές δημιουργίες τους.
Σε ένα κατάμεστο Δημοτικό Κινηματοθέατρο, ο Δήμος Καρδίτσας και η Σχολική Επιτροπή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, απένειμαν την Κυριακή 28/4/2013, τα δώδεκα βραβεία του 1ου Μαθητικού Λογοτεχνικού Διαγωνισμού, σε μαθήτριες Γυμνασίων και Λυκείων, ενώ δόθηκαν και έπαινοι στους 70 συνολικά συμμετέχοντες (μαθητές και μαθήτριες) από διάφορες σχολικές μονάδες του Νομού μας.
Μέσα από αυτή την προσπάθεια, οι μαθητές ανέδειξαν την ικανότητά τους στην έκφραση και στην άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Ανέδειξαν τον πλούσιο συναισθηματικό τους κόσμο, το υψηλό γνωστικό τους επίπεδο δίνοντας το αισιόδοξο μήνυμα ότι ο άνθρωπος μπορεί να σταθεί όρθιος μέσα από τις ανατροπές και τις δύσκολες καταστάσεις.
Τα παιδιά μέσα από τον 1ο Μαθητικό Διαγωνισμό κατέγραψαν τις σκέψεις τους και βρήκαν διέξοδο για δημιουργική έκφραση δίνοντας δείγματα αριστουργηματικής γραφής, αποδεικνύοντας τη σημαντική θέση της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση και στο σύγχρονο πολιτισμό.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκε η γνωστή συγγραφέας κ. Τούλα Τίγκα με σύντομη εισαγωγική εισήγηση: «Οι έφηβοι στον κόσμο της Λογοτεχνίας».
Χορηγοί της εκδήλωσης ήταν ο κ. Λάκης, Χ. Αλεξόπουλος, το Εμποροβιοτεχνικό Επιμελητήριο, η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας και τα Βιβλιοπωλεία Παιδεία, Πατάκη, Ψυχογιός.
Η Εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα της Αντιδημαρχίας Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας, Πολιτισμού και Τουρισμού και της Δ/νσης Πολιτισμού και Παιδείας του Δήμου Καρδίτσας.
Την Κριτική Επιτροπή αποτέλεσαν οι κ.κ. Τσιάμαλος Δημήτριος (Πρόεδρος), Αναγνωστοπούλου Φωτεινή, Αποστολοπούλου Σοφία, Αποστολάκη Γεωργία, Γκόβαρη Στέλλα, Γιώτα Γεωργία, Σιώζος Παναγιώτης.
Τον Σχεδιασμό και την Επιμέλεια εκδήλωσης είχε η κα Παρασκευή Σδρόλια – Κρανιά της Διεύθυνσης Παιδείας και Πολιτισμού του Δήμου Καρδίτσας.
Τη Μουσική Επιμέλεια της εκδήλωσης είχε το Μουσικό Σχολείο Καρδίτσας υπό τον Διευθυντή κ. Χρήστο Παπαθανασίου.
Να σημειωθεί ότι οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου Αχιλλέας Nεύρας (πιάνο), Ηρακλής Ασκονίτης (ηλεκτρικό μπάσο), Γιώργος Κόκκινος (τρομπέτα), Πέτρος Μπακαλάκος (κλαρινέτο), Δημήτρης Ξόλιας (ντράμς), Ηλίας Παλαπέλας (σαξόφονο), Μαριάνθη Καραουλάνη (τραγούδι), με την καθοδήγηση των υπεύθυνων καθηγητών κ.κ. Νότη Λάππα και Αλέξανδρο Γιαννή, στο τέλος της εκδήλωσης ερμήνευσαν όμορφα μουσικά κομμάτια τζάζ.
ΟΜΙΛΙΕΣ – ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Στις ομιλίες – εισηγήσεις τους ο Δήμαρχος Καρδίτσας κ. Κώστας Παπαλός, ο Πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Καρδίτσας κ. Νίκος Καραγιάννης, ο Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής κ. Δημήτριος Τσιάμαλος και η Συγγραφέας κα Τούλα Τίγκα επισήμαναν τα εξής:
Ο κ. Παπαλός: «Νοιώθω ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που βρισκόμαστε σήμερα όλοι εδώ για να απονείμουμε τα βραβεία του 1ου Μαθητικού Λογοτεχνικού Διαγωνισμού του Δήμου Καρδίτσας .
Μια διοργάνωση που ευελπιστούμε -βλέποντας και την ανταπόκριση που βρήκε στους μαθητές και την τοπική εκπαιδευτική κοινότητα – ότι θα αποτελέσει έναν νέο θεσμό για το Δήμο μας και την ευρύτερη περιοχή.
Ένα θεσμό που θα δώσει στα παιδιά μας την δυνατότητα να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα, να ασχοληθούν με τη λογοτεχνία, όχι μόνο ως αναγνώστες, αλλά και ως δημιουργοί, να “ζυμωθούν” με τη Γλώσσα, τη Γλώσσα μας, την πιο πλούσια γλώσσα του κόσμου.
Σίγουρα δεν υπάρχει άλλη μορφή τέχνης που να διαθέτει τον πλούτο και την ποιότητα των έργων της λογοτεχνίας. Χιλιάδες τόμοι ποιητικού και πεζού λόγου, με καθαρά μηνύματα για τις πνευματικές και ηθικές αξίες. Αναρίθμητα λογοτεχνικά κείμενα που έχουν μορφώσει και συνεχίζουν να μορφώνουν συνειδήσεις, να καλλιεργούν χαρακτήρες, να υπηρετούν τις ανθρώπινες αξίες.
Μέσα από την οικογένεια και το σχολείο πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ασχολούνται με την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων, γιατί μόνο κέρδος μπορούν να έχουν απ' αυτό.
Γι' αυτό και θεωρώ οτι αυτός ο διαγωνισμός που δίνει το ερέθισμα στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να ασχοληθούν με την λογοτεχνία αξίζει της στήριξης απ' όλους τους φορείς και όχι μόνο της εκπαίδευσης και χαίρομαι ιδιαίτερα που αυτό συνέβη από το ξεκίνημα του διαγωνισμού.
Θέλω να ευχαριστήσω τους χορηγούς: τον κ. Απόστολο Αλεξόπουλο, το Εμποροβιοτεχνικό Επιμελητήριο, τη Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας και τα Βιβλιοπωλεία Παιδεία, Πατάκη και Ψυχογιός. Επίσης τον Πρόεδρο κ Δημήτριο Τσιάμαλο και τα μέλη της Κριτικής Επιτροπής που έφεραν εις πέρας με υποδειγματικό τρόπο το έργο της αξιολόγησης των κειμένων.
Θέλω ιδιαίτερα να ευχαριστήσω την κ Τ. Τίγκα για την σημερινή της παρουσία που μας τιμά ιδιαίτερα.
Θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω τους αιρετούς και υπηρεσιακούς παράγοντες του Δήμου Καρδίτσας που συνεργάστηκαν για την επιτυχία του διαγωνισμού, καθώς και όλους όσους συμμετέχουν στο πρόγραμμα της σημερινής εκδήλωσης.
Πάνω από όλα όμως θέλω να συγχαρώ όλα τα παιδιά που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, είτε διακρίθηκαν είτε όχι και να τους ευχηθώ καλή πρόοδο και να συνεχίσουν να ασχολούνται με την Λογοτεχνία. Έχουν να κερδίσουν πολλά από αυτή τους την ενασχόληση».
Ο κ. Καραγιάννης : «Ως πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, χαιρετίζω με ιδιαίτερη χαρά τον 1ο μαθητικό λογοτεχνικό διαγωνισμό που διοργάνωσε ο Δήμος Καρδίτσας με τη Σχολική Επιτροπή Δ/θ μιας Εκπ/σης. Οι πολλές συμμετοχές των μαθητών μας δείχνουν ότι μπορεί να καθιερωθεί ως θεσμός που θα τιμά την πόλη μας.
Είναι δεδομένη και απεριόριστη η συμπαράσταση της Σχολικής Επιτροπής σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες που δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές μας να δοκιμαστούν και να αποκτήσουν βήμα έκφρασης και παρουσίας στο χώρο της λογοτεχνίας και να ξαναδώσουν πνοή σε μια μορφή τέχνης που ευτύχησε να έχει πλήθος ευφυών και άξιων λειτουργών στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, βοηθάει το σχολείο να γίνει πιο ανοιχτό και ελκυστικό, αναδεικνύοντας και τον πολύπλευρο ρόλο των εκπαιδευτικών.
Είναι ευτύχημα που οι νέοι συνεχίζουν όχι μόνο να διαβάζουν λογοτεχνία αλλά και να γράφουν οι ίδιοι, απελευθερώνοντας έτσι το συναισθηματικό τους κόσμο και τον ψυχικό τους πλούτο και διευρύνοντας τους ορίζοντες της αμφισβήτησης και αναζήτησής τους. Διεισδύουν σε μια βαθύτερη πραγματικότητα που σφύζει από ζωή και ξεχειλίζει από τα ατέλειωτα ερεθίσματα της τέχνης του λόγου.
Η λογοτεχνία είναι μια αντίληψη ζωής, ένας χώρος που κουβαλάει με τρόπο αυθεντικό και εναργή όλη την περιπέτεια της πολύπαθης ιστορικής μα ς διαδρομής. Ίσως, η πιο θετική επιρροή της στο σχολικό γίγνεσθαι είναι ότι αναθεωρεί την κλασική αντίληψη δόμησης της γνώσης η οποία επιχειρεί μέσω της στείρας μετάδοσης εννοιών και μηνυμάτων να διαπαιδαγωγήσει τους νέους. Στη λογοτεχνία ο μαθητής δεν προσπαθεί να κατακτήσει ένα γνωστικό αντικείμενο, παρακολουθεί την ίδια τη ζωή, ενσωματώνοντας τον εαυτό του μέσα στα πρόσωπα του λογοτεχνικού κειμένου και έτσι τελικά η μάθηση είναι μια αβίαστη και απελευθερωτική διαδικασία.
Να ευχαριστήσω και να συγχαρώ όλους τους μαθητές που συμμετείχαν και έκαναν μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια, ανεξαρτήτως βραβείων. Και να τους προτρέψω να συνεχίσουν με τον ίδιο και περισσότερο ζήλο να έχουν τέτοιου είδους αναζητήσεις και ενδιαφέροντα. Η ευχάριστη έκπληξη των πολλών συμμετοχών μας γεμίζει με αισιοδοξία για το μέλλον της εκπαίδευσης στη χώρα μας .Να συγχαρώ επίσης τη Διεύθυνση Παιδείας και Πολιτισμού του δήμου μας για την αξιέπαινη πρωτοβουλία.
Αλλά, θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ και να μην ευχαριστήσω τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς, τον πρόεδρο και τα μέλη της κριτικής επιτροπής, που με μεγάλη χαρά δέχτηκαν να βοηθήσουν σε αυτό το εγχείρημα, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ποιότητα , το ζήλο και την αγόγγυστη προσφορά της πλειοψηφίας των ελλήνων εκπαιδευτικών.
Ο πολύπλευρος και πολυσύνθετος ρόλος των εκπαιδευτικών, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους, είναι αναγνωρισμένος στις περισσότερες χώρες του κόσμου, κατατάσσοντάς τους στη θέση που τους αξίζει.
Δυστυχώς όμως, και οφείλω να το πω αυτό, η ελληνική πολιτεία όχι μόνο δεν κοίταξε ποτέ στα μάτια τους εκπαιδευτικούς, όχι μόνο δεν αναγνώρισε εμπράκτως το ρόλο τους και την προσφορά τους, πέρα από όποιες αδυναμίες, αλλά πολλές φορές μας κάνει να αισθανόμαστε ότι μας τιμωρεί ακόμη και ότι μας συκοφαντεί, οδηγώντας μας σε απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Δεν πειράζει. Εγώ θα κλείσω με το λόγια του Κωστή Παλαμά, αφιερώνοντάς τα στους μαθητές και στους συναδέλφους εκπαιδευτικούς: « ..θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί τα βάρη που κουβαλάς σαν άτλαντας στην πλάτη. Υπομονή! Χτίζε, σοφέ της κοινωνίας το παλάτι!»
Ο κ. Τσιάμαλος: «Πριν από έξι μήνες ο Δήμος Καρδίτσας, ύστερα από συζήτηση, μου ανέθεσε την οργάνωση του πρώτου μαθητικού –λογοτεχνικού διαγωνισμού του Ν. Καρδίτσας. Στόχος του εν λόγω διαγωνισμού ήταν εξαρχής να τονώσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την Ελληνική Γλώσσα. Μια Γλώσσα που εξέφρασε τον παγκόσμιο πολιτισμό, τον Ελληνικό πολιτισμό, μια Γλώσσα που εξέφρασε την αγάπη, τον έρωτα τον ηρωισμό, τις αρετές, τη ζωή και το θάνατο. Σ’ αυτήν εκφράστηκε ο Όμηρος, σ’ αυτήν εκφράζονται αιώνες τώρα οι Έλληνες ποιητές, οι απόγονοί του. Μέριμνά μας λοιπόν ήταν να ασχοληθούν ουσιαστικότερα και σε βάθος, και όχι σε επικοινωνιακό επίπεδο, με την ελληνική γλώσσα οι μαθητές μας, καθώς η τελευταία δεν είναι μόνο πολιτιστική κληρονομιά αλλά και μια ζώσα πραγματικότητα, ένας πολιτισμός που έχει παρελθόν, παρόν αλλά και μέλλον. Και σε μια προτελευταία ανάλυση η γλώσσα και δη η ελληνική είναι ο ένσαρκος λόγος, η πατρίδα μας. Είναι το μέσο εκείνο- όρα αξία- όπου εδράζεται το συλλογικό μας υποκείμενο και σες εποχές που δεν υφίστατο η πατρίδα ως χώρος, η ελληνική γλώσσα- ευρύχωρη ούσα- στέγασε και γαλούχησε γενιές και γενιές. Θησαύρισε τις αγωνίες του λαού, τα όνειρά του, τα οράματά του, τις παραδόσεις του. «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου…», όπως λέει και ο Οδυσσέας Ελύτης! Αυτή τη γλώσσα, λοιπόν, θελήσαμε να υπηρετήσουμε και να καλλιεργήσουμε σε ένα άλλο επίπεδο, στο επίπεδο της τέχνης του λόγου, της λογοτεχνίας. Γι’ αυτό και απευθυνθήκαμε στους συλλόγους διδασκόντων των Γυμνασίων και Λυκείων του Νομού μας, και δη στους Φιλολόγους, που προσπαθούν καθημερινά να κάνουν τα παιδιά να αγαπήσουν την ελληνική γλώσσα, να τη γνωρίσουν σε βάθος και να δουν τον πλούτο της και την εκφραστική της δύναμη. Η ανταπόκριση των μαθητών των Γυμνασίων και Λυκείων του Νομού μας ήταν μεγάλη. Μας ξάφνιασε και εμάς τους ίδιους, αφού ο αριθμός των συμμετεχόντων μαθητών έφτασε τους 75. Βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι σ’ αυτό το διαγωνισμό δήλωσαν συμμετοχή και δύο μαθητές από άλλους Νομούς της χώρας, αλλά δεν έγιναν δεκτοί, καθώς η προκήρυξη όριζε ότι οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να είναι μαθητές των Γυμνασίων και Λυκείων του Νομού Καρδίτσας. Επίσης πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι οι μαθητές που πήραν μέρος στο διαγωνισμό προέρχονταν απ’ όλα σχεδόν τα Γυμνάσια και Λύκεια του Νομού Καρδίτσας. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι διαγωνίστηκαν συνολικά πολύ περισσότερα κορίτσια απ’ ότι αγόρια (σε ποσοστά αυτό μεταφράζεται σε 77% τα κορίτσια και 23% τα αγόρια).
Η προκήρυξη του διαγωνισμού προέβλεπε- και πολύ σωστά- δυο ξεχωριστές βραβεύσεις και επαίνους για τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου αντίστοιχα. Έτσι μπορούμε να δούμε ότι οι μαθητές του Γυμνασίου έστειλαν περισσότερα διηγήματα απ’ ότι ποιήματα σε ποσοστά 75% και 25% αντίστοιχα. Η εικόνα στο Λύκειο είναι αντίθετη, σε ποσοστό 62% συμμετείχαν οι μαθητές με ποιήματα και 38% με διηγήματα. Αυτή η διαφορετική προτίμηση των μαθητών έχει μια λογική εξήγηση.
Η ποίηση εκ των πραγμάτων ως είδος λογοτεχνικό έχει μεγαλύτερες δυσκολίες και χρειάζεται μεγάλη άσκηση και ωριμότητα, για να φτάσει κανείς σε ένα επίπεδο, ενώ το διήγημα – χωρίς να παραβλέψουμε τις δυσκολίες και τους κανόνες- θεωρείται από τους μαθητές του Γυμνασίου ευκολότερη υπόθεση. Για να γράψει κανείς ποίηση σε ελεύθερο στίχο οφείλει να περάσει πρώτα από το στάδιο της έμμετρης ποίησης, που έχει τους δικούς της κανόνες και δυσκολίες. Κακώς θεωρούν οι μαθητές – ίσως και πολύς κόσμος- ότι κανόνες έχει μόνο η έμμετρη ποίηση.
Όπως στην έμμετρη ποίηση ο ποιητής αναζητά την πειθαρχία μέσα από την ομοιοκαταληξία, την τομή, το ρυθμό κλπ, έτσι και στην ελεύθερη ποίηση ο ποιητής ορίζει ο ίδιος την πειθαρχία- τους κανόνες με τη χρήση σημείων στίξης σε κατάλληλα σημεία του ποιήματος, δίνοντας βάρος σε μια λέξη που τίθεται μόνη της σε ένα στίχο κλπ. Συνεπώς, ένας ποιητής δεν μπορεί εν μια νυκτί να γράψει ελεύθερη ποίηση χωρίς να έχει περάσει τα διάφορα απαραίτητα στάδια.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε σ’ αυτό το σημείο πως οι μεγαλύτεροι ποιητές έγραφαν και ξαναέγραφαν, διάβαζαν κανόνες, είδη και άλλους μεγάλους ποιητές. Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν και θεωρητικός της λογοτεχνίας, όπως και ο Οδυσσέας Ελύτης. Αν ο επίδοξος συγγραφέας δεν κουραστεί γι’ αυτό που παλεύει και αγαπάει, δεν πρόκειται να γράψει πραγματική ποίηση. Κι αυτό είναι μια συμβουλή που πρέπει να ακολουθήσουν και οι μαθητές μας. Και η έμπνευση δεν αρκεί, έστω κι αν έρχεται μερικές φορές μαγικώ τω τρόπω εξ ουρανού ή εν μέσω των Μουσών.
Στην περίπτωση τώρα του λογοτεχνικού διαγωνισμού οι μαθητές που ασχολήθηκαν με την ποίηση κάλυψαν ένα μεγάλο εύρος θεμάτων: την αγάπη, τον έρωτα, τη μοναξιά, ακόμα και τη σημερινή κρίση της Ελλάδας.
Ως προς την τεχνική και το ύφος θα μπορούσαμε να πούμε ότι έφτασαν κάποιοι απ’ αυτούς σε υψηλό επίπεδο δίνοντας με το έργο τους υπόσχεση ότι σε μερικά χρόνια εμείς σήμερα θα τους χειροκροτήσουμε θα είμαστε περήφανοι για το έργο τους.
Τα ίδια ισχύουν και για το διήγημα ως προς τις δυσκολίες και ευκολίες του είδους. Κι εδώ χρειάζεται ένας συνδυασμός λιτότητας και πυκνότητας τόσο στη γλώσσα όσο και στο περιεχόμενο, για να αποδοθεί εν συντομία ο μύθος, η ιστορία που συνήθως επικεντρώνεται γύρω από ένα βασικό γεγονός με ένα κεντρικό ήρωα και να φτάσει έτσι από το ειδικό θέμα στο γενικό που είναι μέσα από τον πρωταγωνιστή μια συνολική αίσθηση της ζωής.
Έτσι καταλαβαίνουμε ότι η διηγηματογραφία είναι μια επίπονη άσκηση και όχι απλώς μια καταγραφή γεγονότων. Ένας επιτυχημένος διηγηματογράφος συνδυάζει εκτός από τη λιτότητα και την πυκνότητα στο ύφος, την αφήγηση με το διάλογο και το διάλογο με την περιγραφή, ενώ η σωστή χρήση της γλώσσας είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση ενός επιτυχημένου έργου με την ταυτόχρονη αρχιτεκτονική διάρθρωση της πλοκής.
Η κριτική επιτροπή είχε τη μεγάλη χαρά να ζήσει στιγμές ανεπανάληπτες διαβάζοντας τα έργα των παιδιών. Μπορούμε να πούμε με όλη τη συναίσθηση της ευθύνης ότι διαβάσαμε κείμενα τα οποία δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από διηγήματα φτασμένων διηγηματογράφων. Και αυτά τα παιδιά είναι σίγουρο ότι θα μας κάνουν περήφανους και στο μέλλον και θα πάρουν τη θέση που τους αξίζει στην ελληνική λογοτεχνική πραγματικότητα.
Και μια που μίλησα πιο πάνω για την κριτική επιτροπή θα μου επιτρέψετε, κυρίες και κύριοι, να αποδώσω δημοσίως τα εύσημα και τις ευχαριστίες από καρδιάς στους εκλεκτούς συναδέλφους, στους εκλεκτούς Φιλολόγους, Σιώζο Παναγιώτη, Αναγνωστοπούλου Φωτεινή, Γκόβαρη Στυλιανή, Αποστολάκη Γεωργία, Αποστολοπούλου Σοφία, και Γιώτα Γεωργία. Που για πολλές μέρες αμισθί αφιέρωσαν το χρόνο τους στην ενδελεχή μελέτη των έργων των μαθητών μας. Στον ίδιο χώρο και επί ώρες διαβάζοντας τα ίδια κείμενα, προσπαθήσαμε με επιστημονικό τρόπο και σεβασμό στα έργα των παιδιών μας να αναδείξουμε τα καλύτερα και αρτιότερα ποιήματα και διηγήματα.
Η επιτροπή είχε την ευκαιρία και τη χαρά να γνωρίσει πριν από δύο μέρες τους 12 μαθητές που διακρίθηκαν και να διαπιστώσει ότι πρόκειται για παιδιά που εκτός από συγγραφικό ταλέντο διαθέτουν γνώσεις και ήθος. Κι αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα».
Η κα Τίγκα: Κατ αρχήν ,να ευχαριστήσω την κ. Σδρόλια που μου πρότεινε να πω κι εγώ δυο λόγια σήμερα στη γιορτή σας κάτι που με γύρισε πίσω πολλά χρόνια , τότε που έγραφα , έφηβη κι εγώ , τους πρώτους στίχους και τα πρώτα μικρά κείμενα και να συγχαρώ, όσους συνέλαβαν και υλοποίησαν την ιδέα ενός λογοτεχνικού , μαθητικού διαγωνισμού .Και φυσικά να συγχαρώ από καρδιάς όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά που διαγωνίστηκαν γιατί θεωρώ πως ανεξάρτητα από το αν κατάφεραν ή όχι να πάρουν κάποια διάκριση , αξιώθηκαν να δοκιμάσουν αυτή την μαγευτική περιπέτεια της γραφής και να έχουν μια πρώτη γνωριμία και με την τέχνη του γραπτού λόγου αλλά και με τον εσώτατο εαυτό τους εκεί όπου βρίσκονται αυτά τα θαυματουργά υλικά εγώ τα λέω θαυματουργά ύδατα της ψυχής μας – συναισθήματα, μνήμες, εικόνες, προβληματισμοί , ιδέες, – η πρώτη ύλη που θα τροφοδοτήσει τη φαντασία μας ,ώστε να δώσουμε πνοή στο δικό μας δημιούργημα , έναν στίχο, ένα κείμενο , ή έναν ανθρώπινο χαρακτήρα.
Είναι παρήγορο ξέρετε, σε μια εποχή που μας δυναστεύουν οι αριθμοί και τα εκατομμύρια άλλοτε παραπέμπουν σε ψυχρούς υπολογισμούς οικονομικών ρυθμίσεων και άλλοτε σε ποσά , σε χρήμα , που άκοπα ή ανέντιμα αποκτήθηκε, είναι παρήγορο ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, που προσπερνούν τους αριθμούς και δίνουν προτεραιότητα στις λέξεις περνώντας μέσα από την τέχνη του γραπτού λόγου στον κόσμο της λογοτεχνίας.
Ίσως βέβαια θα έπρεπε πρωτίστως να δούμε τους έφηβους μέσα στον κόσμο τον πραγματικό που τους προσφέραμε εμείς οι μεγάλοι , πολίτες και πολιτικοί, έναν κόσμο όπου προβάλλονται συνήθως ,η επιθετικότητα, μετριότητα, η βία , αρνητικά πρότυπα αντί να επιμένουμε και να τονίζουμε και την παραμικρή θετική προσπάθεια και καλούνται οι έφηβοι μόλις έχουν βγει από την ηλικία της αθωότητας , να τα αντιμετωπίσουν ή να τα πολεμήσουν όλα αυτά με ανεπαρκείς πολλές φορές γνώσεις και εμπειρίες και ανεπαρκή εξοπλισμό .
Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα και είναι άλλοι ειδικότεροι από μένα να το αναπτύξουν εγώ απλώς θέλω να τονίσω τη σημασία αυτής της ουσιαστικής εμπλοκής των εφήβων σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη λογοτεχνία ακριβώς επειδή ζουν σε έναν κόσμο με αβέβαιο μέλλον και αρνητικά χαρακτηριστικά ,καθώς η επαφή τους με τη λογοτεχνία μπορεί να τους τροφοδοτεί διαρκώς ψυχικά και πνευματικά και να ασκεί την ευαισθησία τους, μια άσκηση που αφορά και τη συναισθηματική τους νοημοσύνη που κατά κύριο λόγο έχει μεγάλη σχέση και με τον κόσμο της λογοτεχνίας .
Οι έφηβοι λοιπόν στον κόσμο της λογοτεχνίας . Οι έφηβοι ως αναγνώστες και οι έφηβοι ως επίδοξοι συγγραφείς και ποιητές όπως τα παιδιά που είναι σήμερα στην αίθουσα. Η διαδικασία της ανάγνωσης και η διαδικασία της γραφής , οριοθετούν νομίζω τον κόσμο της λογοτεχνίας .
Κι εκεί μέσα ,ανάμεσα στο διαβάζω και στο γράφω ,χωράνε πολλά και πολλοί.. Ενήλικες και παιδιά, συγγραφείς και αναγνώστες ,ήρωες , στοχασμοί, τόποι και χαρακτήρες, ιδέες, ταξίδια, οράματα. Και όλων των ειδών οι περιπετειώδεις διαδρομές .Ένα ταξίδι είναι και η γραφή όπως ένα ταξίδι είναι και η ανάγνωση και τυχεροί αυτοί που το ζουν , αναγνώστες και συγγραφείς .
Γίνομαι έφηβη λοιπόν σήμερα κι εγώ , μαζί με τα παιδιά που διαγωνίστηκαν και πήραν μια πρώτη ιδέα του πώς είναι να μπαίνεις στον κόσμο της λογοτεχνίας όχι μόνο διαβάζοντας αλλά και γράφοντας και έτσι θα σας μιλήσω ,απλά και εν συντομία , ορμώμενη από τις δικές μου εμπειρίες ως έφηβη που τα κατάφερε να γίνει συγγραφέας ή ως συγγραφέας που κατάφερε να νιώθει έφηβη για χάρη της λογοτεχνίας και των παιδιών γιατί αλλιώς πώς θα μπορούσε να γράφει και βιβλία για παιδιά .
Και ξέρω πως αυτή τη στιγμή δεν απευθύνομαι μόνο σε μεγάλους αλλά σ’αυτά τα παιδιά κυρίως , στους εν δυνάμει συγγραφείς και εν δυνάμει επαρκείς αναγνώστες. Μιλώ ίσως για λογαριασμό τους αλλά πιστεύω ότι λίγο πολύ με τα ίδια συναισθήματα μπαίνουν τα παιδιά σ’ αυτόν τον κόσμο των θαυμάτων και των πολλαπλών ανακαλύψεων , τη λογοτεχνία .
Αρχικά είναι οι μύθοι και τα παραμύθια που μεγάλωσαν γενιές και γενιές. Είναι τα πρώτα βήματά μας στην τέχνη του λόγου , προφορικού ή γραπτού. Αν σκεφθούμε τον εαυτό μας να γυρίζει πίσω σ’ εκείνα τα πρώτα χρόνια της αθωότητας , τον βρίσκουμε παρέα με ήρωες παραμυθιών και μύθων. Αυτό συμβαίνει νομίζω με τα περισσότερα παιδιά που έζησαν και δοκίμασαν τη γοητεία των παραμυθιών και των μύθων .
Το παραμύθι ήταν και είναι μια συντροφιά γοητευτική αλλά και παραμυθία , μια διδαχή απαραίτητη για τα παιδιά σε ηλικίες που το έχουν ανάγκη . Και κάτι τους έμαθαν εκείνα τα αθώα ψέματα μιας τρυφερής γιαγιάς , αν μη τι άλλο να αναγνωρίζουν την πονηριά πίσω από τη φουντωτή ουρά της αλεπούς , να αγανακτούν με την κακία της μοχθηρής μάγισσας, να προβληματίζονται με την αφέλεια και την ανυπακοή της κοκκινοσκουφίτσας , και να παραδειγματίζονται από τη συμπεριφορά του ψεύτη βοσκού που έμεινε τελικά αβοήθητος όταν χρειάστηκε πραγματικά βοήθεια .
Κάποια στιγμή όμως , τους εγκαταλείπουν οι μάγισσες και οι δράκοι, σώνεται και το αθάνατο νερό των παραμυθιών τόσους και τόσους που πότισε για να γλιτώσουν από το θάνατο και τα παιδιά αρχίζουν να μεγαλώνουν . Έτσι αβάσταγα και δύσκολα που μεγαλώνουν πάντα τα παιδιά , και στη δική μου εποχή και σήμερα .
Αρχίζουν πια να μη χωρούν στα παραμύθια όπως και στα παλιά τους ρούχα ή τα παιδικά τους όνειρα. Θέλουν άλλα μεγαλύτερα, και ρούχα και όνειρα. Πιστεύω πως όλοι οι έφηβοι έτσι αισθάνονται όσο διαρκεί αυτή επώδυνη ψυχικά και σωματικά διαδικασία της ενηλικίωσης καθώς ψάχνουν και κάτι να πιαστούν , ιδέες καινούριες να ακολουθήσουν ,ήρωες να μιμηθούν.
Είναι μια δύσκολη και καθοριστική στιγμή για τους έφηβους αυτή, η στιγμή που τα παιδιά εγκαταλείπουν την ηλικία της αθωότητας και μπαίνουν στην ηλικία της ευθύνης των επιλογών και των συναναστροφών τους κάτι που ενδέχεται να τους οδηγήσει ν’ ανοίξουν άλλες πόρτες αντί ν’ανοίξουν την πόρτα στον κόσμο της λογοτεχνίας .
Είναι η στιγμή που οι άνθρωποι τους αποκαλύπτονται διαφορετικοί με τις μικροκακίες τους τις αδυναμίες τους και είναι δίπλα τους πια, δεν είναι στα παραμύθια , το ψέμα από γλυκό και αθώο γίνεται πικρό και ένοχο και οι αλήθειες βγάζουν τα πρώτα τους αγκάθια .
Αρχίζουν να διεκδικούν για να νιώσουν την ικανοποίηση της διεκδίκησης και για να ορίσουν τα κεκτημένα τους . Έχουν τάσεις απομόνωσης και φυγής από την πραγματικότητα που νομίζουν πως τους πιέζει ή τους ενοχλεί , και τάσεις ανεξαρτητοποίησης για να δείξουν ότι μπορούν να κουμαντάρουν μόνοι τους τη ζωή τους.
Τότε είναι τα δύσκολα. Ποιος θα βρεθεί δίπλα τους, ποιος θα απαντήσει τα χιλιάδες ερωτήματά τους, ποιος θα τους μάθει να ψάχνουν για αρχές και αξίες οι οποίες θα γεμίσουν τα κενά που άφησε η παιδικότητα φεύγοντας.
Ποιος θα τους μάθει τι σημαίνει πρότυπο και τι περιστασιακό είδωλο που άλλοι μας επιβάλλουν, ή τι είναι το ποιοτικό και τι το μέτριο .
Τι σημαίνει να μην καταργούν αδιακρίτως όρια και κανόνες και πώς να απολαύσουν την ελευθερία τους χωρίς να προσβάλουν ή να καταργούν την ελευθερία του άλλου .
Έτσι λοιπόν, τότε που συμβαίνουν αυτές οι κοσμογονικές αλλαγές μέσα τους – να αποχτήσουν μια ταυτότητα, να ανακαλύψουν τις προτιμήσεις τους , να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τον εαυτό τους και τους ανθρώπους γύρω τους – πολλά παιδιά , αντί ν’ανοίξουν άλλες πόρτες, βρίσκουν και ανοίγουν την πόρτα που οδηγεί στον κόσμο της λογοτεχνίας. Γιατί άραγε;
Παίζει ρόλο το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν, γονείς που αγαπούν το βιβλίο ,δάσκαλοι που προωθούν τη φιλαναγνωσία , φίλοι και φίλες που μέσα στα άλλα θέματα που αρέσκονται να συζητούν , μπορούν να μιλούν και για το βιβλίο που διάβασαν πρόσφατα;
Παίζουν ρόλο οι ευαισθησίες τους, οι ανασφάλειές τους ,η ανάγκη να δώσουν ώθηση στη φαντασία τους;
Αισθάνονται την ανάγκη να διεισδύσουν και στον δικό τους πλούσιο συναισθηματικό κόσμο με τον τρόπο που διεισδύει και φωτίζει ο συγγραφέας τον κόσμο των ηρώων του ;
Μήπως είναι εκείνα τα παραμύθια της τρυφερής γιαγιάς που λέγαμε πιο πριν και που τους έβαλε σ’ ένα κόσμο φανταστικό τον οποίο αναζητούν πια μέσα στα βιβλία μόνοι τους ;
Ή μήπως είναι η ανάγκη για αναζήτηση πηγών γνώσης που θα τροφοδοτήσουν τις δικές τους γνώσεις και θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν τι σημαίνει άποψη προσωπική και πώς την διαμορφώνουμε ;
Είναι ίσως όλα αυτά μαζί και το καθένα χωριστά. Νομίζω πως το κάθε παιδί έχει τους δικούς του λόγους που το οδηγούν στο διάβασμα γιατί το διάβασμα , είναι η πρώτη σχέση του με τη λογοτεχνία.
Με το ζήλο του νεοφώτιστου λοιπόν , ανακαλύπτουν σαν νεόκοποι εξερευνητές , έναν άλλο Νέο Κόσμο . Συντροφιά τους τώρα,δεν είναι πρίγκιπες και βασιλοπούλες αλλά οι γενναίοι έφηβοι της Πηνελόπης Δέλτα στην Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία , ή στο ταραγμένο Βυζάντιο ,οι έφηβοι ήρωες της Ζωρζ Σαρή και της Άλκης Ζέη , του Μάνου Κοντολέων και της Λίτσας Ψαραύτη , της Αγγελικής Βαρελλά και άλλοι πολλοί και από την ξένη λογοτεχνία ,παιδιά που τους μοιάζουν που μεγαλώνουν δύσκολα κι αυτά ,και ανακαλύπτουν τον πόλεμο, το θάνατο , τον πρώτο εφηβικό έρωτα , τη φτώχια , τη στέρηση.
Γνωρίζουν έτσι έναν άλλο κόσμο παράλληλα μ’αυτόν που ζουν . Γιατί αυτό κάνουν οι συγγραφείς που τους κρατούν συντροφιά, τα βράδια : επινοούν έναν κόσμο παράπλευρο και τους καλούν , να τον επισκεφθούν ως αναγνώστες , να τον περπατήσουν για να δουν πού χωρούν εκεί μέσα με τις δικές τους τις ανησυχίες και τις δικές τους τις πνευματικές αποσκευές .Να ανακαλύψουν αυτά που θα μπορούσαν ίσως να κάνουν λίγο πιο όμορφη τη ζωή τους , να πλουτίσουν λίγο περισσότερο τις γνώσεις τους για τη ζωή και τους ανθρώπους.
Από αυτή την πρώτη γνωριμία τους με τον κόσμο της λογοτεχνίας , τους ακολουθούν ήρωες και χαρακτήρες που μένουν στο μυαλό τους χρόνια και χρόνια όπως μένουν σε κάποιο συρτάρι τους και οι πρώτοι στίχοι , τα πρώτα διηγήματα, τα πρώτα μικρά κείμενα.
Κάπως έτσι νομίζω τελικά ότι περνούν από τη διαδικασία της ανάγνωσης στη διαδικασία της γραφής . Σαν να τους οδηγούν , οι ήρωες που αγάπησαν πιο κοντά στους συγγραφείς που τους έπλασαν και θέλουν πια να ταυτίζονται και με τους συγγραφείς
Μπαίνουν τότε για τα καλά στον κόσμο της λογοτεχνίας αναζητώντας τρόπους έκφρασης, τεχνικές γραφής και αφήγησης θέματα και ήρωες για να τους κάνουν πρωταγωνιστές στις ιστορίες που γράφουν μέχρι το πρότυπο το συγγραφικό που τους ταιριάζει να ακολουθήσουν.
Αυτή είναι μια περίοδος γόνιμης προετοιμασίας. Οι πρώτες προσπάθειες καταγραφής συναισθημάτων , καταστάσεων, χαρακτήρων ,είναι μια περίοδος εφαρμογής των όσων έμαθαν, έχοντας μαθητεύσει, κοντά στους συγγραφείς που αγάπησαν.
Προσπαθούν να εφαρμόσουν γράφοντας αυτά που έμαθαν διαβάζοντας Να χρησιμοποιούν με σεβασμό λέξεις που έχουν φτάσει ως εμάς σήμερα από την εποχή του Ομήρου και να αξιοποιούν τη γλώσσα μας με τον καλύτερο τρόπο ώστε να μην κακοπαθαίνει στα χέρια τους και να μη χάνονται στο περιττό και το ανούσιο. Να μάθουν περιγράφουν όπως οι συγγραφείς που αγαπούν .
Τη φύση, εγώ στα πρώτα μου διαβάσματα ,λάτρευα τις περιγραφές του Μυριβήλη που ακόμα και τη μυρωδιά της μέντας , στις εξοχές της Λέσβου μ’ έκαναν να νιώθω.
Τους χαρακτήρες, ώστε να μοιάζουν αληθινοί και όχι ψεύτικοι και κατασκευασμένοι .
Τα πάθη και τους έρωτες και τους αγώνες των ανθρώπων όπως οι μεγάλοι τεχνίτες του γραπτού λόγου .
Και τελικά να μάθουν πώς γίνεται ώστε στόχο τους να έχουν πάντα να πλάθουν ήρωες και χαρακτήρες διαχρονικούς , ικανούς να αντέξουν στο χρόνο , ήρωες που θα τους αγαπήσουν και οι μελλοντικοί αναγνώστες.Και όλα αυτά αφήνοντας πάντα να ακούγεται η δική του ανάσα σε όσα γράφει , ο λόγος της δικής του πένας γιατί πρέπει να είναι ο εαυτός του και όχι ο συγγραφέας που αγαπά.
Δύσκολες προσπάθειες όλα αυτά αλλά όταν ένα παιδί μπει σ’αυτόν τον κόσμο , δεν λογαριάζει δυσκολίες , προσπάθειες , που πρέπει να τις ανανεώνει διαρκώς , διαβάζοντας και γράφοντας .Ο κόσμος της λογοτεχνίας συνεχώς εμπλουτίζεται με καινούρια βιβλία , νέες τεχνοτροπίες , καινούριους αναγνώστες , και καινούριους συγγραφείς . Ανάμεσα σ’ αυτούς τους καινούριους συγγραφείς εύχομαι να βρουν τη θέση τους και κάποια από τα παιδιά που σήμερα είναι σ’αυτή την αίθουσα.
Το θέμα που προσπάθησα να θίξω, είναι ένα θέμα που δεν εξαντλείται σε ένα τέταρτο και δεν ξέρω αν τα παιδιά ένιωσαν να τους αφορούν αυτά τα λίγα που είπα βασισμένη στις δικές μου εμπειρίες . Αλλά αυτός ήταν και είναι για μένα –και για σας πιστεύω – ο κόσμος της λογοτεχνίας ένας κόσμος αγωγής της ψυχής , σοφίας και μαθητείας για όλους μας –σκεφθείτε τι μας διδάσκουν ο Παπαδιαμάντης , ο Καζαντζάκης , ο Παλαμάς , ο Ελύτης , ο Σεφέρης , η Δημουλά – ένας κόσμος με ανοιχτές τις πόρτες του διάπλατα για τον καθέναν και όπου βιβλία , ιδέες, ήρωες, συγγραφείς , περιμένουν να συναντηθούμε.
Κι αν εμείς οι μεγαλύτεροι χανόμαστε πολλές φορές σε άλλους δρόμους με τις υποχρεώσεις τις καθημερινότητας και στερούμε απ’ τον εαυτό μας αυτές τις μαγικές διαδρομές μέσα στον κόσμο της λογοτεχνίας , ας φροντίσουμε τουλάχιστον να μην τις στερηθούν τα νέα παιδιά.
Να τα βοηθήσουμε να τις ανακαλύψουν όσο το δυνατόν νωρίτερα. Γιατί δεν θα μάθουν απλώς να περπατούν σε έναν άλλο κόσμο , αλλά θα μάθουν πώς να αντέχουν και να βλέπουν με άλλα μάτια κι ετούτο τον δικό μας κόσμο που συνήθως είναι γεμάτος δυσκολίες και παγίδες , απρόοπτα και αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές.
Δεν θεωρώ βέβαια ότι οι συγγραφείς και οι ποιητές θα λύσουν όλα μας τα προβλήματα . Αλλά αν σκεφτούμε ότι μέσα στα βιβλία υπάρχει συγκεντρωμένη σοφία αιώνων , ότι λαμπερά και ανήσυχα πνεύματα ,μας περιμένουν να μοιραστούμε μαζί τους , προβληματισμούς και οράματα , ευαισθησία και γνώση , θα βρούμε αν όχι λύση στα προβλήματα ,ίσως αντοχές για να μη μας γονατίσουν .
Και το να γράφει κανείς και μάλιστα από την εφηβική του ηλικία , όχι μόνο σήμερα αλλά σε κάθε εποχή που έρχεται να πάρει τη θέση της προηγούμενης , είναι μια ελπίδα ότι δεν θα χαθεί η συνέχεια ,ότι θα υπάρχουν πάντα αυτοί που προηγούνται και αυτοί που έπονται ακολουθώντας τα βήματα των παλιότερων στον κόσμο της λογοτεχνίας».
Ευχαριστώ πολύ και πάλι θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά που διαγωνίστηκαν καθώς και στα μέλη της κριτικής επιτροπής.
ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
Ποιήματα Γυμνασίου
1ο βραβείο στη Νικολέτα – Ανδριάνα Ντερέκα, μαθήτρια του 4ου Γυμνασίου Καρδίτσας, για το ποίημα <<το ταξίδι της θλίψης>>
2ο βραβείο στην Κλεντιόνα Χότζα, μαθήτρια του 3ου Γυμνασίου Καρδίτσας, για το ποίημα <<σκιές>>
3ο βραβείο στην Εβελίνα Γαγού, μαθήτρια του Μουσικού Σχολείου Καρδίτσας, για το ποίημα <<η αγάπη>>
Διηγήματα του Γυμνασίου
1ο βραβείο στην Ειρήνη Γιαννάκη, μαθήτρια του 6ου Γυμνασίου Καρδίτσας, για το διήγημα <<Ήταν πανσέληνος>>
2ο βραβείο στη Γεωργία-Βαϊα Θεοδοσοπούλου, μαθήτρια του 6ου Γυμνασίου Καρδίτσας, για το διήγημα <<ο φόβος>>
3ο βραβείο στη Δήμητρα Αλεξοπούλου, μαθήτρια του Μουσικού Σχολείου Καρδίτσας, για το διήγημα <<Μπαλονάκος. Ο φίλος της Φανής!>>
Ποιήματα Λυκείου
1ο βραβείο στην Ξανθή – Μαρία Βαϊοπούλου, μαθήτρια του ΓΕΛ Προαστίου, για το ποίημα <<Με αγάπη>>
2ο βραβείο στην Ειρήνη Κουτή, μαθήτρια του 1ου ΓΕΛ Καρδίτσας, για το ποίημα <<Γράμμα στο χαμένο ποιητή>>
3ο βραβείο στη Γεωργία Διάκου, μαθήτρια του 3ου ΓΕΛ Καρδίτσας, για το ποίημα << Σημάδια>>
Διηγήματα Λυκείου
1ο βραβείο στη Γεωργία Διάκου, μαθήτρια του 3ου ΓΕΛ Καρδίτσας, για το διήγημα <<Δίχως συμπόνοια>>
2ο βραβείο στη Νεφέλη Παπαζήση, μαθήτρια του 1ου ΓΕΛ Καρδίτσας, για το διήγημα <<Ανάθεμα>>
3ο βραβείο στην Κατερίνα Βακουφτσή, μαθήτρια του 3ου ΓΕΛ Καρδίτσας, για το διήγημα <<Το κόκκινο των μαλλιών της>>
Πραγματοποιείται το Σάββατο 11/5 και ώρα 10.00 π.μ. και θα μαγνητοσκοπηθεί από συνεργείο της εκπομπής “Ποδηλατοδράσεις” του ΣΚΑΙ
